Ganbo - 1.413 m

Capra Alpina(e)k idatzia.

2445
bisita

Aralar mendi zerra gizaldietan zehar bidegurutze izan da. Bertatik San Miguel santutegira erromesak iragan dira eta bertan dauden galtzadak, Gipuzkoa kostaldea eta barne aldea lotzen zituzten autopistak izan ziren. 4.000 urte baina gehiago dituzte lehen hilobi-monumentuak eta historiaurreko gizonak eraikiak izan ziren. Inguru pribilegiatu hau hobe ezagutu ahal izateko, zeharkaldi borobil bat proposatzen dizuegu, hasiera eta bukaera Amezketa herrian duelarik eta Aralar mendizerrako bigarren altuera den Ganbo menditik pasaz.

Amezketa herri txiki eta politetik ateratzen gara eta hilerria atzean utziz, xenda estu batetik gorantz jarraitzen dugu Espila Saletxe baserriaren hondakinetara, Fernando Bengoetxearen jaiotetxea, Fernando Amezketarra ezizenez ezaguna izan zena. 1.764-ko urriaren 10-ean jaio zen bertsolari eta umorista.

Xendatik gorantz jarraitzen dugu, bertan kable herdoilduak aurkitzen ditugularik, urteetan zehar Burutzuzingo meategietatik minerala bagonetetan jaisteko erabiliak.

20´geroago egurrez eginiko Berazeaga zubira iristen gara (430 m). Bertatik Arritzaga uharra zeharkatu eta harritsua den xenda gorantz jarraitu ibarrean barrena.

Xenda oso polita da, meharra eta desnibel handia gainditzen duena. Gutxika bada ere toki ireki batera ateratzen gara, bertatik ikus ditzakegu aurkitzen diren ur jauzi ugariek eta hauek sortu dituzten ur gardeneko putzuak.

Azken ezproi bat gainditu eta meategi ustiategi baten hondakinetara iristen gara (894 m). Buruntzuzin kobre meategiak XIX mendatekoak dira eta XX mendera bitarte, bertan lan egin zuten. Bere ustiaketan bertako konpainiak ala nola alemanak parte hartu zuten (munduko bigarren gerratean).

Arritzeta sakonetik gorantz jarraitzen dugu, uharraren parez pare doan bidetik. Bertatik gure helburua den Pardarri mendia ikus dezakegu.

Arritzeta saroi ingurura gerturatzen ari gara eta bertara iritsi aurretik, ur fresko eta garden ateratzen den iturri bat aurkitzen dugu, gure egarria ase ahal izateko.

GR121 bidetik gorantz jarraitzen dugu (S) Pardelus iturri eta Amabirjin Harrira norabidean. Pardelus saroia eskuinera uzten dugu (1154 m), bertatik jarraituz (W) Lizaso lepora iritsiko bai ginateke (1.289 m). Alde onetatik Ganbo tontorrera iristeko gehien erabilia den bidea.

GR121 marka zuri gorriak Igaratza norabidean doaz. Perilekura iritsi aurretik eta Pardarriko malden azpian kokatu bezain laster, eskuinera biratu (W) eta igoera gogor bat hasten dugu, xenda garbi bat ez badugu ere.

Sigi-saga ugariek erraztasunez altuera azkar irabazten laguntzen digute. 1.200 kota gainditu dugu eta gure helburutik gertuago aurkitzen gara.

Minutu batzuek geroago Pardarri gailurrera igotzea lortzen dugu (1.385 m).

Putreaizko punta (1.304 m) gertu dugunez, bertara joateko baliatu eta laster batetan tontorrera iristea lortzen dugu. Behatoki honetatik dugun ikusmena ikusgarria da.

Ikuskizunez gozatzen minutu batzuek pasa ondoren, Lizaso leporako bideari ekiten diogu (1.129 m). Ganbo tontor handientsua aurrez aurre altxatzen zaigu.

Azken malda harrapatu aurretik kontrahorma harritsu bat gainditzen dugu. Azken malda belartsu batek Ganbo tontorrera zailtasunik gabe eramaten gaitu. Dituen 1.417 m-ak Aralarko bigarren tontorra bihurtzen dute eta Aralar Gipuzkoarreko lehena (3:15 h).

Eguna ikusgarria da, ala nola dugun ikusmena ere. Ekialdera Aldaon (1.411 m) eta Irumugarrieta edo Intzako Dorrea (1431 m) ikus ditzakegu.

Ipar-mendebaldera Ganbo Txiki (1.377 m), Artubi (1.320 m) eta nahastezina den Txindoki (1.346 m).

Mendebaldera berriz Irazustako lepoa (1.268 m) eta Uarrain tontorra (1.346 m).

Hego aldera Lizasoko lepoa (1.289 m), Pardarri (1.396 m) eta Putreaizko punta (1.304 m), dakargun bidea.

Irazustako lepora jaisten gara, Igaratzatik datorren xenda eta Alotzako zelai muga-gabetsuan zehar doanarekin bat eginez. Zaldi, Behi eta ardi ugariek zelai berde honetan larrean lasai egiten dute.

Saltarriko Menhir inguruan gaude. Elezaharrak dionez “Gentil batek Murumendiko gainetik bota omen zuen”. Bertan dagoen bide gurutzeak bi aukera eskaintzen dizkigu Amezketara itzuli ahal izateko.

Eskuineko bidetik jarraituz (N), pintura zuri eta berdez markatua, minutu gutxi barru Egurral lepo ingurura iritsiko ginateke, Txindokiko bide arruntera ain zuzen, bertatik Larraitz-a lehenengo eta Amezketara ondoren jaitsi ahal izateko.

Ezkerreko bidea jarraitu ezkero (W), pintura zuri eta horiz markatua, Gaztelura norabidean eramango gaitu eta behin Errekonta lepoan, Larraitz-a zuzendu eta ondoren Amezketara jaitsi.

Era batera edo bestera, ibilbideak pena merezi du. Ingurune natural honetatik ibili ahal izateak, antzinatik erabili izan diren bide berberetik, oso atsegina eta gustuko suertatzen zaigu.